گلدن لایف
پاکسازی و سم زدایی کبد چگونه انجام می شود؟
در این مطلب از گلدن لایف به بررسی روش های پاکسازی کبد، رژیم سم زدایی کبد و مزایا و معایب آن بر اساس مطالعات علمی انجام شده پرداخته شده است.
نارسایی کبد
کبد اندام قابل توجهی است که معمولا از فرد در برابر آسیب ناشی از ترکیبات بیگانه محافظت میکند. کبد مستعد آسیبهای ناشی از ترکیبات شیمیایی است زیرا اغلب محل متابولیسم دیگر مواد است. کبد در بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی مهم دیگر مانند هومئوستاز مواد مغذی، تنظیم گلوکز، سنتز و جذب کلسترول، سنتز فاکتورهای لخته شدن خون و متابولیسم داروها نقش دارد. اگرچه ظرفیت آن برای ترمیم و بازسازی آن را به یک اندام کاملاً قوی تبدیل میکند، اما اگر توانایی بازسازی کافی نباشد، یا اگر آسیب به کبد بسیار شدید باشد، ممکن است به نارسایی کبد و مرگ منجر شود.
سم زدایی و پاکسازی کبد چیست؟
سم زدایی بدن یک فرآیند پیوسته و ذاتی است که توسط ارگانهای مهم بدن نظیر کبد، کلیه، سیستم تنفسی، روده و پوست انجام میشود. یکی از مهمترین علل اختلال عملکرد کبد، آسیب کبدی ناشی از دارو (DILI) است که میتواند منجر به طیف گستردهای از علائم از علائم غیراختصاصی خفیف مانند هپاتیت حاد، هپاتیت مزمن، کلستاز تا نارسایی کبدی شود. این میتواند ناشی از تعداد زیادی از داروهای تجویزی، مکملهای گیاهی و رژیمی باشد.
علت سمیت کبد
دستههای زیادی از داروها هستند که باعث آسیب کبدی ناشی از دارو میشوند، از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد عفونی (داروهای ضد سل)، داروهای ضد سرطان، داروهای هورمونی، عوامل سرکوبکننده سیستم ایمنی، آرامبخشها و داروهای عصبی.
رایجترین دارویی که در آسیب کبدی ناشی از دارو دخیل میباشد، استامینوفن است. آنتی بیوتیکها دستهای دیگر از داروها هستند که معمولاً مسمومیت کبدی را ایجاد میکنند و آموکسی سیلین به عنوان رایج ترین دارو در این دسته شناخته میشود. علاوه بر این، مکملهای گیاهی علائم مختلفی را ایجاد میکنند، اما استفاده از آنها به عنوان دلیلی برای سمیت کبد کمتر گزارش شده است.
علایم کبد سمی
برخی از بیماران با خستگی، کاهش اشتها، بیزاری از غذاهای چرب، ناراحتی اپی گاستر و حساس شدن کبد مراجعه میکنند. بیماران مبتلا به نوع کلستاتیک ممکن است با یرقان، مدفوع روشن و خارش مراجعه کنند. گاهی اوقات، آنها همچنین میتوانند تظاهرات آلرژیک مانند تب، بثورات و درد در مفاصل داشته باشند.
پاکسازی کبد چگونه انجام می شود ؟
چه چیزهایی برای پاکسازی کبد مفید است؟ در ادامه به مواردی که برای رفع سمیت کبد موثر هستند می پردازیم؛
- قطع داروی مشکوک اولین گام در مدیریت آسیب کبدی ناشی از دارو است.
- مواردی که نیاز به توجه دارد:
N-استیل سیستئین در رفع مسمومیت با استامینوفن است.
کارنیتین در آسیب والپروات استفاده شده است.
- استروئیدها به عنوان یک گزینه درمانی برای آسیب کبدی پیشنهاد شدهاند اما به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفتهاند. در حال حاضر، گلوکوکورتیکوئیدها برای آسیب کبدی ناشی از دارو با واسطه ایمنی استفاده میشود.
- سیلیمارین به تنهایی در سمیت کبد استفاده شده است، اما اثربخشی آنها هنوز به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. بیماران باید تا رفع علائم و عادی شدن آزمایشگاه پیگیری شوند.
رژیم غذایی برای سم زدایی کبد (درمان تغذیهای سمیت کبد)
رژیم سم زدایی یا دیتاکس من جمله رژیم هایی هست که با هدف کاهش وزن و سم زدایی بدن معرفی می شود که شامل یک رژیم غذایی سخت کم کالری از میوه و سبزیجات به صورت اسموتی و آبمیوه و دمنوش های گیاهی است که منجر به دریافت کالری بسیار کم برای دورههای زمانی کوتاه و کاهش وزن میشوند، اما با از سرگیری یک رژیم غذایی عادی منجر به افزایش وزن میشوند.
اگرچه این رژیم غنی از ریزمغذی ها مثل ویتامین ها و مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها است ولی یکی از معایب مهم آن جایگزینی میوه و سبزی به جای درشت مغذی های حیاتی بدن مثل کربوهیدرات،پروتئین و چربی که برای عملکرد نرمال بدن ضروری هستند.
هیچ گونه مدرک علمی مبنی بر مفید بودن و حتی ایمن بودن انواع رژیم های دیتاکس و سم زدا وجود ندارد. اکثر مطالعات مربوط به این رژیم ها بر روی حیوانات انجام شده است و هیچ کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده برای ارزیابی اثربخشی رژیمهای سمزدایی تجاری در انسان انجام نشده است. این حوزه ای است که شایسته توجه است تا مصرف کنندگان بتوانند از مزایا و خطرات احتمالی برنامه های سم زدایی مطلع شوند.
در یک مطالعه اخیر رژیم سم زدا نه تنها کمکی به افراد با اختلالات خوردن مانند پرخوری عصبی نمی کند بلکه باعث تشدید علایم مربوطه می شود.
بنابراین در یک فرد سالم با رژیم غذایی متعادل که دریافتی کافی ودرستی از درشت مغذی ها و ریزمغذی ها دارد، ارگان های ذکر شده سم زدایی را به قدر کفایت انجام می دهند.
مزایا و معایب رژیم سم زدایی کبد
اگرچه این رژیم غنی از ریزمغذیها مثل ویتامین ها و مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها است ولی یکی از معایب مهم آن جایگزینی میوه و سبزی به جای درشت مغذیهای حیاتی بدن مثل کربوهیدرات، پروتئین و چربی است که برای عملکرد نرمال بدن ضروری هستند.
پاکسازی کبد چقدر طول میکشد ؟
با توجه درمان ذکر شده برای رفع سمیت کبد، بسته به علت شناسی سمیت کبد و بررسی پزشک برای تشخیص نوع درمان مدت زمان لازم بسته به هر فرد متفاوت خواهد شد.
پاکسازی کبد چرب
به تجمع چربی اضافی در کبد، بیماری کبد چرب گفته میشود. دو نوع کبد چرب داریم: کبد چرب الکلی و غیرالکلی . کبد چرب و انواع آن و دلایل ایجاد آن و درمان دارویی و تغذیهای مرتبط در مقاله "کبد چرب" قرار گرفته است.
در اینجا به چند مورد از عوامل دخیل در درمان کبد چرب میپردازیم:
- محدود کردن مصرف چربیهایی که کالری بالایی دارند و ابتلا به چاقی را افزایش میدهند.
- جایگزینی چربیهای اشباع شده (مانند کره حیوانی) و چربیهای ترانس (مانند چربی موجود در بسیاری از تنقلات ناسالم مانند چیپس) در رژیم غذایی با چربیهای غیراشباع (مانند بسیاری از روغنهای گیاهی، آجیل و …)، به ویژه اسیدهای چرب امگا 3 که میتوانند احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.
- استفادهی بیشتر از غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین، مانند بیشتر میوهها، سبزیها و غلات کامل. این غذاها نسبت به غذاهایی که شاخص گلیسمی بالا دارند مانند نان سفید، برنج سفید و سیب زمینی، کمتر بر سطح قند خون تأثیر میگذارند. (شاخص گلیسمی معیاری است که نشان میدهد یک غذا با چه سرعتی باعث افزایش سطح قند خون ما میشود.)
- اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنیهایی که حاوی مقادیر زیادی قندهای ساده به ویژه فروکتوز هستند. فروکتوز در نوشابههای شیرین شده، نوشیدنیهای ورزشی و آب میوهها یافت میشود. قند سفره که ساکارز نامیده میشود نیز، طی هضم به سرعت به گلوکز و فروکتوز تبدیل میشود و منبع اصلی فروکتوز است.
- لازم است از نوشیدن الکل پرهیز کنیم؛ زیرا الکل میتواند علاوه بر آسیب به کبد، باعث تشدید آسیب ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی نیز شود.